Teoretyczna wielkość przerobu (dostępność) zasobu
Teoretyczna wielkość przerobu (dostępność) zasobu Q(T) to wielkość przerobu, która zakłada maksymalne, stuprocentowe wykorzystanie zasobów (np. 24 h dla maszyn, 8 h dla pracowników). Wykorzystanie teoretycznej dostępności jako denominatora kosztów stałych (dla określania planowanych stawek stałych) wydaje się dyskusyjne ze względu na to, że teoretyczna wydajność zasobów jest bardzo rzadko możliwa do osiągnięcia przez przedsiębiorstwo. Przyjęcie teoretycznej dostępności zasobów jako denominatora kosztów stałych może skutkować raportowaniem zaniżonego poziomu kosztów na poziomie produktów i usług oraz ciągłym raportowaniem kosztów niewykorzystanych zasobów. Zaletą teoretycznej dostępności zasobów jest jednak jej obiektywność i łatwość jej wyznaczania.
Praktyczna wielkość przerobu (dostępność) zasobu
Praktyczna wielkość przerobu (dostępność) zasobu Q(Pr) to wielkość przerobu, jaka może zostać osiągnięta w normalnych (standardowych) warunkach pracy. Praktyczna dostępność zasobów jest niższa od teoretycznej i uwzględnia obniżenie dostępności zasobów wynikające z obiektywnych przesłanek i charakterystyk tych zasobów, w jakie przedsiębiorstwo zainwestowało. Obniżenie teoretycznej dostępności do praktycznej wynika m.in. z obowiązkowych przerw pracowników (regulaminy pracy, szkolenia), obowiązkowych przerw w pracy maszyn i urządzeń (wynikających z czynności serwisowych i remontowych). Osiąganie praktycznej dostępności zasobów oznacza, że zasoby wykorzystywane są na wysokim poziomie uwzględniającym jednak niewykorzystanie tej części dostępności zasobów, która wynika z obiektywnych przesłanek i charakterystyk posiadanych zasobów. Podniesienie praktycznej dostępności wymagałoby zmiany tych charakterystyk, np. wymiany parku maszynowego, wymiany taboru, zmiany uregulowań dotyczących pracowników. Przyjęcie praktycznej dostępności zasobów jako denominatora kosztów stałych do kalkulacji stawek stałych zużycia zasobów oraz kosztów niewykorzystanych zasobów daje realną szansę menedżerom w osiąganiu 100-procentowego wykorzystania zasobów, rozumianego jako wydajność zasobów wynikająca z ich indywidualnych charakterystyk i parametrów. Praktyczna wielkość przerobu jest podstawą do wyznaczania dostępności zasobów w zasobowo-procesowym rachunku kosztów. Dostępność teoretyczna (powyżej) i planowana (poniżej) przedstawione są wyłącznie w celach informacyjnych, aby wyraźniej wskazać istotę i założenia wyznaczania praktycznej dostępności zasobów w ZPRK. Różnica pomiędzy praktyczną a teoretyczną dostępnością zasobów stanowi wyzwanie dla zarządzających i służb utrzymania ruchu, których celem jest jej minimalizacja (dążenie do zapewnienia jak największej dostępności zasobu).
Planowana wielkość przerobu (dostępność) zasobu
Planowana wielkość przerobu (dostępność) zasobu Q(Pl) to wielkość przerobu, która wynika z przyjętego planu działania i uwzględnia wykonanie założonego planu działalności produkcyjnej, usługowej i sprzedażowej oraz uwzględnia czas nieproduktywny, np. planowane przerwy w działalności, planowany brak obciążenia zasobów itp. Planowana wielkość przerobu zasobów jest wartością subiektywną i wynika z przyjętego przez osoby planujące określonego planu oraz założeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Przyjęcie planowanej dostępności zasobów jako denominatora kosztów stałych może nieść ryzyko zawyżania stawek stałych zużycia zasobów i wystąpienia spirali śmierci kosztów stałych (tym samym zaniżanie kosztów niewykorzystanych zasobów). Planowana wielkość przerobu zasobów jest jednakże odpowiednim denominatorem do wyznaczania planowanych stawek kosztów zmiennych[1]. W przypadku kosztów zmiennych nie występuje zjawisko spirali śmierci kosztów stałych.
[1] W przypadku tworzenia budżetu statycznego dla zakładanego poziomu produkcji i świadczenia usług wyznaczana jest planowana wielkość przerobu zasobów. Wielkość ta zostanie osiągnięta w rzeczywistości wyłącznie w przypadku dokładnego wykonania budżetu statycznego.