Zmieniająca się na przestrzeni ostatniego stulecia struktura kosztów na rzecz zwiększania się istotności nie tylko kosztów pośrednio produkcyjnych, ale również usługowych, logistycznych, sprzedażowych i marketingowych, sprawiła, że na przełomie lat 70. i 80. pojawiły się nowe koncepcje rachunku kosztów, których zwieńczeniem był Rachunek kosztów działań (activity based costing).
Rachunek kosztów działań ABC niweluje mankamenty tradycyjnych rachunków kosztów w zakresie prawidłowej kalkulacji kosztów i rentowności poszczególnych produktów oraz zakłada rozliczanie kosztów na klientów przedsiębiorstwa. Jest zarządczym rachunkiem kosztów logicznie wspierającym zarządzanie procesami biznesowymi przedsiębiorstw.
Dzięki założeniu przyczynowo-skutkowego przypisywania kosztów wykonanych działań (czynności) do poszczególnych produktów i klientów firmy, Rachunek kosztów działań eliminuje uśrednianie i arbitralność w alokowaniu kosztów, co ma miejsce w tradycyjnych systemach rachunku kosztów.
Celem wyodrębniania działań w rachunku ABC, z jednej stronny, jest poprawność kalkulacji kosztów, a z drugiej – celem jest zapewnienie menedżerom informacji dla potrzeb doskonalenia i usprawniania procesów i działań.
Definicja rachunku kosztów działań (ABC/M)
Przykładowe definicje rachunku kosztów działań to:
Rachunek kosztów działań – metoda pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów i obiektów kosztów. Koszty zasobów rozlicza się na działania, a następnie koszty działań rozlicza się na obiekty kosztów na podstawie wykorzystania działań. Rachunek kosztów działań odzwierciedla związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy czynnikami kosztotwórczymi a działaniami [Miller 2000, s. 208].
Model ABC jest związaną z działaniami ekonomiczną mapą kosztów i rentowności przedsiębiorstwa [Cooper i Kaplan 2000, s. 108].
Zastosowania rachunku kosztów działań (ABC/M)
Przedsiębiorstwa wykorzystują rachunek ABC/M do:
- Zwiększania rentowności sprzedaży produktów i usług,
- Zwiększania efektywności procesów biznesowych,
- Identyfikacji rentownych i nierentownych klientów, kanałów dystrybucji, regionów oraz segmentów,
- Negocjowania warunków handlowych z klientami i dostawcami,
- Precyzyjnego ustalania cen sprzedaży oraz zasad rabatowania klientów,
- Optymalizacji działalności operacyjnej,
- Racjonalizacji portfela oferowanych produktów i usług,
- Motywowania służb sprzedażowych od zyskowności sprzedaży.