Rzeczywista wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu
Rzeczywista wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu Q(R) to wielkość przerobu, jaka została faktycznie osiągnięta w efekcie określonej skali produkcji czy świadczenia usług. Przyjęcie rzeczywistej dostępności zasobów jako denominatora zarówno dla planowanych, jak i rzeczywistych kosztów stałych może nieść ryzyko zawyżania stawek stałych zużycia zasobów i wystąpienia spirali śmierci kosztów stałych (znaczące zaniżanie kosztów niewykorzystanych zasobów i zawyżanie kosztów produktów, usług i klientów).
Rzeczywista wielkość przerobu zasobów dotyczy rzeczywistego (zaraportowanego) zużycia zasobów oraz dotyczy rzeczywiście wykonanej skali działań operacyjnych QD(R).
Rzeczywista wielkość przerobu zasobów jest jednakże odpowiednim denominatorem do wyznaczania rzeczywistych stawek kosztów zmiennych. Rzeczywista wielkość przerobu zasobów pozyskiwana jest coraz częściej automatycznie z systemów informatycznych mierzących rzeczywiste zużycie zasobów lub jest raportowana przez wykonawców w systemach informatycznych lub arkuszach czasu pracy. Niewątpliwie rosnący stopień informatyzacji przedsiębiorstw ciągle zwiększa zakres dostępnych danych rzeczywistych, jednocześnie podnosząc ich jakość i obniżając koszt ich pozyskiwania.
Autoryzowana wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu
Autoryzowana wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu Q(A) to wielkość przerobu zasobu, która uznana jest za uzasadnioną i zakłada zużycie zasobów zgodne z jednostkowymi standardami ich zużycia (normy ilościowe, standardy czasowe), ale uwzględnia zmiany w działalności operacyjnej, które spowodowały, że działalność operacyjna nie została poprowadzona w sposób uznany za „optymalny”. Oznacza to, że wielkość ta dotyczy rzeczywistej skali wykonanej produkcji, usług i innych działań zarówno generujących, jak i niegenerujących wartości dodanej, ale zakłada zużycie zasobów zgodnie z przyjętymi standardami ich zużycia (np. normy zużycia materiałów, czasy standardowe działań produkcyjnych, logistycznych, usługowych i sprzedażowych). Chodzi tutaj o faktyczne przekroczenia lub obniżenia wielkości zużycia/wykorzystania zasobu, które są efektem zmian w organizacji działalności operacyjnej w stosunku do działalności uznanej przez zarządzających za „optymalną”[1].
Autoryzowana wielkość przerobu zasobów dotyczy standardowego (jednostkowego) zużycia zasobów oraz dotyczy rzeczywiście wykonanej skali działań operacyjnych QD(R).
Wielkość autoryzowana może być większa od standardowej wielkości przerobu zasobów w sytuacji, gdy celem osiągnięcia danego rezultatu (np. wolumenu produkcji czy skali usług) przekroczono liczbę działań w stosunku do przewidzianych standardów określających liczebność działań (operacji) niezbędnych do osiągnięcia danego rezultatu (np. produkcja strat, dodatkowe przezbrojenia, dodatkowe przewozy, korekty dokumentów). Przykładem może być zwiększone zużycie roboczogodzin operatorów maszyn uzasadnione produkowaniem wyrobów w krótszych seriach niż przewidziano w „optymalnym” standardzie. Częstsze przezbrojenia przełożyły się na uzasadnione (większą skalą działań) zwiększenie zużycia roboczogodzin operatorów[2]. Innym przykładem może być wytworzenie większego niż zakładano wolumenu produkcji, ponieważ pojawiły się produkty wybrakowane czy straty produkcyjne, co przełożyło się na dodatkowe operacje (działania) produkcyjne. W rezultacie zwiększone zużycie zasobów uznawane jest za uzasadnione – autoryzowane przez rzeczywiście wykonaną skalę działań. Różnice pomiędzy autoryzowaną a standardową wielkością przerobu zasobów wyznaczają odchylenia autoryzowanego zużycia zasobów. Z kolei różnice pomiędzy rzeczywistą a autoryzowaną wielkością przerobu zasobów wyznaczają odchylenia wydajności (nieautoryzowanego zużycia zasobów).
Standardowa wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu
Standardowa wielkość przerobu (wykorzystania) zasobu Q(S) to wielkość przerobu zakładająca zużycie zasobów zgodne z jednostkowymi standardami ich zużycia oraz przy założeniu prowadzenia działalności operacyjnej w sposób uznany za „optymalny”. „Optymalne’ działanie przejawia się tym, że np. wytworzenie określonego wolumenu produktów lub osiągnięcie określonego poziomu świadczenia usług powinno zostać zrealizowane zgodnie z założonymi „optymalnymi” przebiegami procesów bez generowania jakichkolwiek dodatkowych działań niegenerujących wartości dodanej oraz bez jakiegokolwiek nadmiernego, dodatkowego zużycia zasobów, np. surowców czy ponoszenia dodatkowych wydatków marketingowych itp. Standardowa wielkość przerobu będzie równa rzeczywistej tylko w przypadku dokładnego wykonania standardów założonych dla jednostkowego zużycia zasobów oraz standardowych, „optymalnych” wolumenów działań.
Standardowa wielkość przerobu pokazuje, jakie powinno być zużycie zasobów przy prowadzeniu działalności w zgodzie z wszelkimi normami, przebiegiem procesów, przyjętymi standardami, które uznane są przez menedżerów za „optymalne”. Odchylenia rzeczywistej od standardowej wielkości przerobu dają ogromny wgląd i zapewniają zasób informacyjny do doskonalenia działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Różnice pomiędzy autoryzowaną a standardową wielkością przerobu zasobów wyznaczają odchylenia autoryzowanego zużycia zasobów i pozwolą ustalić poziom konsekwencji finansowych odbiegania od „optymalnego” modelu działalności operacyjnej. Z kolei różnice pomiędzy rzeczywistą a autoryzowaną wielkością przerobu zasobów pozwolą wyznaczyć poziom efektu finansowego będącego następstwem zmian wydajności realizowanych procesów lub zmian w stosunku do standardów jednostkowych zużycia zasobów. Standardowa wielkość przerobu jest celem dla zarządzających, który może zostać osiągnięty wówczas, jeżeli zużycie i wykorzystanie zasobów oraz działalność operacyjna zostanie przeprowadzona w sposób uznany przez przedsiębiorstwo za „optymalny”. Wielkość ta wyznacza cel kosztowy dla osiągania doskonałości operacyjnej i związanego z nią minimalnego „optymalnego” poziomu wykorzystania posiadanych zasobów organizacyjnych.
Standardowa wielkość przerobu zasobów dotyczy standardowego (jednostkowego) zużycia zasobów oraz dotyczy standardowej (uznanej za „optymalną”) skali działań operacyjnych QD(S).
[1] „Optymalne” działanie organizacji to np. produkowanie w optymalnych wielkościach serii produkcyjnych, brak strat produkcyjnych, zamawianie w optymalnych partiach zakupowych, dostarczanie w optymalnych wielkościach dostaw, wystawianie dokumentów w ustalonych sytuacjach i częstotliwościach itp.
[2] W sytuacji odwrotnej (np. produkowanie w dłuższych seriach niż przewidziano w standardzie) autoryzowana wielkość przerobu może być mniejsza od standardowej wielkości przerobu opisanej poniżej.