Zasób jako pierwszy obiekt grupowania kosztów w ZPRK

W odróżnieniu od rachunku ABC, zasobowo-procesowy rachunek kosztów traktuje zasoby jako pierwsze obiekty grupowania kosztów i dla nich tworzone są tzw. centra kosztów zasobów[1]. Zasoby w tym rozumieniu stanowią np. konkretne zespoły pracownicze, grupy jednorodnych maszyn, konkretne rodzaje materiałów lub usług, koszty kapitału (np. zamrożonego w aktywach przedsiębiorstwa) itp. Takie podejście do definiowania zasobów jest również stosowane w GPK [Lere i Portz 2010, s. 47; Smith 2005, s. 38; Sharman 2003b, s. 32] i RCA [IFAC 2009b, s. 17; Ahmed i Moosa 2011, s. 761; Clinton i Webber 2004, s. 3; Benjamin i Simon 2003, s. 21].

Definicja zasobu w ZPRK jest pojemna i obejmuje w szczególności takie typy zasobów jak:

  • pracownicze;
  • maszyny i urządzenia;
  • budynki i budowle;
  • systemy i sprzęt informatyczny;
  • surowce;
  • usługi (obce) outsourcingowe;
  • materiały;
  • intelektualne np. licencje, prawa;
  • kapitałowe;
  • oraz pozostałe, na jakie przedsiębiorstwo wydaje pieniądze, również takie, jakie wytwarzane są we własnym zakresie.

Koszty rodzajowe, jak: amortyzacja, wynagrodzenia i ich pochodne, podatki i opłaty, zużycie materiałów czy usługi obce, stanowią o koszcie zasobu. Oznacza to, że zasób jest obiektem grupującym różne pozycje kosztów rodzajowych, które stanowią bezpośrednie elementy kosztowe zasobu[2].

Potrzebę zastosowania koncepcji zasobów w zarządczym rachunku kosztów uzasadniają również Clinton i in. [2012, s. 39], wskazując, że:

  • zasoby są źródłem kosztów i dlatego wymagają precyzyjnego i szczegółowego ujęcia w rachunku kosztów;
  • zasoby są obiektami, które posiadają zdolności wytwórcze i usługowe;
  • zasoby są określone wielkościami, wolumenami (dostępność, potencjał), które menedżerowie muszą dopasowywać w celu przeprowadzania zmian;
  • zasoby ostatecznie określają efekt przyrostowych korzyści wynikających z wszelkich działań optymalizacyjnych oraz są podstawowymi elementami, z których zbudowana jest organizacja.

[1] Zasady wyodrębniania centrów kosztów zasobów przedstawiono w podrozdziale 4.4.2.
[2] Zagadnienie bezpośrednich i pośrednich elementów kosztowych zasobów omówione jest w podrozdziale 4.3.