W rezultacie poprawnego przyczynowo-skutkowego rozliczenia kosztów zasobów podstawowych, wspierających i zarządczych do działań dostępna jest informacja o koszcie całkowitym poszczególnych działań przedsiębiorstwa.
Na koszt całkowity działania składają się koszty zasobów alokowanych do tego działania za pomocą nośników kosztów zasobów tożsamych z miarami wielkości przerobu zasobów. Są to elementy kosztowe typu: Zasób ⇒ Działanie zawierające w sobie zarówno koszty zmienne, jak i stałe.
Oznacza to, że działania są obiektami, na które nie są bezpośrednio odnoszone (księgowane) koszty, a koszty działań są wyłącznie efektem rozliczania kosztów różnych centrów kosztów zasobów.
Miejsce rozliczeń kosztów zasobów podstawowych na działania w strukturze rozliczeń kosztów zasobowo-procesowego rachunku kosztów prezentuje rysunek 31. Rozliczenia te prezentowane są jako relacje oznaczone nr [1].
Przypomnieć należy, że zasoby podstawowe to takie, które są zużywane bezpośrednio na rzecz finalnych i pośrednich obiektów kosztowych (produktów, usług, klientów, grup produktowych, segmentów klientów) lub biorą udział w działaniach podstawowych (produkcyjnych, usługowych, sprzedażowych) i zarządczych realizowanych na rzecz finalnych (produktów, usług, klientów) i pośrednich obiektów kosztowych (grup produktowych, segmentów klientów, projektów badawczych i rozwojowych itp.). Zasoby podstawowe ujmowane są najczęściej w kosztach komórek operacyjnych: produkcyjnych, sprzedażowych, logistycznych. Przykładami zasobów podstawowych są:
- maszyny produkcyjne,
- pracownicy bezpośrednio produkcyjni - monterzy,
- pracownicy pośrednio produkcyjni - automatycy,
- urządzenia pakujące,
- wózki widłowe,
- folia do owijania palet wysyłkowych,
- pracownicy magazynowi,
- bonusy wypłacane klientom,
- samochody ciężarowe,
- przedstawiciele handlowi,
- usługi pośrednictwa sprzedaży,
- materiały marketingowe dla klientów.
Rysunek 31. Miejsce rozliczeń kosztów zasobów podstawowych na działania w strukturze zasobowo-procesowego rachunku kosztów
Źródło: Na podstawie [Zieliński 2014, s. 88]
W rezultacie poprawnego przyczynowo-skutkowego rozliczenia kosztów zasobów podstawowych do wykonywanych przez nie działań otrzymuje się informację o koszcie całkowitym poszczególnych działań przedsiębiorstwa z zachowaniem rozdzielczości zasobów oraz utrzymaniem rozdziału kosztów stałych i zmiennych. Rezultat rozliczeń kosztów prezentowany jest za pośrednictwem elementów kosztowych typu: Zasób à Działanie zawierających w sobie zarówno koszty zmienne, jak i stałe. Oznacza to, że działania są obiektami, na które nie są bezpośrednio odnoszone (księgowane) koszty, a koszty działań są wyłącznie efektem rozliczania kosztów różnych centrów kosztów zasobów.
Zapewnienie informacji o kosztach działań pozwala na kalkulowanie kosztów jednostkowych działań, które wykorzystywane są w przedsiębiorstwach jako mierniki efektywności. Rozdział kosztów stałych i zmiennych w działaniach dostarcza walorów interpretacyjnych w zakresie elastyczności kosztowej działań i jest wsparciem decyzji outsourcingowych w tym zakresie w przedsiębiorstwie.
Omawiając rozliczenia kosztów zasobów podstawowych, przypomnieć należy rozróżnienie trzech podstawowych wariantów modelu ZPRK (planowanych, rzeczywistych oraz standardowych) oraz omówić należy te rozliczenia oddzielnie. W wariantach tych wyznaczane są różne typy kosztów i dostępny jest różny zakres informacji finansowych i operacyjnych wspierających zarządzanie kosztami działań i wykorzystywanych w działaniach zasobów.
Celem rozliczania kosztów zasobów podstawowych jest:
- przyczynowo-skutkowe odzwierciedlenie zaangażowania i wykorzystania zasobów w wykonywanych przez nie działaniach podstawowych;
- zapewnienie informacji niezbędnych do zarządzania kosztami i efektywnością działań podstawowych;
- poznanie pełnego kosztu działań i procesów poprzez uwzględnienie w ich kosztach wszystkich wykorzystywanych zasobów;
- określenie stopnia wykorzystania zasobów podstawowych oraz ustalenie kosztów ich niepełnego wykorzystania;
- zapewnienie informacji niezbędnych do zarządzania kosztami, dostępnością i wykorzystaniem zasobów podstawowych.