Grenzplankostenrechnung (GPK) to niemiecka koncepcja rachunku kosztów, jaka początkowo została opracowana w latach 40. oraz 50. XX wieku. Celem koncepcji GPK było zapewnienie spójnej i prawidłowej metodyki kalkulowania i rozliczania kosztów do produktów i usług. Autorstwo tej koncepcji przypisuje się Hansowi Georgowi Plautowi oraz Wolfgangowi Kilgerowi.
Polska nazwa tego rachunku to rachunek planowanych kosztów marginalnych (krańcowych).
Koncepcja Grenzplankostenrechnung stała się standardem, jeśli chodzi o kalkulację kosztów w Niemczech [Sharman 2003b, s 31], co było rezultatem silnej kultury controllingu w niemieckich korporacjach [Sharman i Vikas 2004, s.29]. Według badań między 50–60% przedsiębiorstw niemieckich stosuje Grenzplankostenrechnung [Kilger, Pampel i Vikas 2004, s. 15].
Grenzplankostenrechnung (GPK) jest rachunkiem kosztów, który daje doskonałe podstawy do kalkulacji kosztów produktów i usług, nie dostarczając jednak założeń do kalkulacji kosztów i rentowności klientów.
Najważniejsze założenia Grenzplankostenrechnung (GPK)
Najważniejsze założenia koncepcji Grenzplankostenrechnung opracowane zostały prawie 50 lat temu i są to [Sedgley i Zimmermann 2010, s. 43]:
- ilościowe modelowanie operacyjne w rachunku kosztów (rozliczenia kosztów wykonywane w oparciu o dane operacyjne wyrażone w jednostkach naturalnych zużywanych zasobów),
- szczegółowa struktura centrów kosztów (wyodrębnianie dużej liczby centrów kosztów),
- nacisk na planowanie oraz określanie rocznych standardów kosztowych,
- dzielenie kosztów na stałe i proporcjonalne w zależności od zmian nośnika zasobu (miary przerobu),
- wielostopniowe i wieloblokowe analizy marży pokrycia kosztów.
Podejście zasobowe w GPK
Cechą charakterystyczną wyróżniającą Grenzplankostenrechnung jest koncentracja na zasobachoraz ujmowanie i analiza kosztów proporcjonalnych (zmiennych) i stałych w ujęciu dużej liczby centrów kosztów.
W przedsiębiorstwach stosujących GPK powszechną praktyką jest wyodrębnianie setek, a nawet tysięcy centrów kosztów [Krumwiede i Suessmair 2008, s. 37; Schildbach 1997, s. 266; Krumwiede i Suessmair 2007b, s. 54; Krumwiede 2005, s. 27].
GPK - wysoka satysfakcja zarządzających
Badanie satysfakcji z posiadanego rachunku kosztów, przeprowadzone przez Krumwiede i Suessmair równocześnie na gruncie niemieckim i amerykańskim, potwierdziło coraz powszechniejszą opinię, że niemieckie przedsiębiorstwa są dużo bardziej zadowolone ze swoich rachunków kosztów niż przedsiębiorstwa z USA. Aż 77% niemieckich przedsiębiorstw oceniło swój rachunek kosztów jako „całościowo dobre narzędzie” w porównaniu do tylko 24% przedsiębiorstw amerykańskich. Wyniki są podobne zarówno dla przedsiębiorstw produkcyjnych, jak i nieprodukcyjnych. Autorzy ci zauważają korelacje pomiędzy szczegółowością rachunku kosztów a satysfakcją użytkowników rachunku kosztów [Krumwiede i Suessmair 2007a, s. 5].