Nowoczesne systemy controllingu i rachunkowości zarządczej przedsiębiorstwa wdrażają z różnych przesłanek. Z jednej strony, przedsiębiorstwa dążą do zwiększania swojej zyskowności i konkurencyjności, a z drugiej – wdrażanie nowoczesnych koncepcji rachunku kosztów wynika z presji cenowej klientów, coraz większych wymogów sprawozdawczych lub chęci prowadzenia otwartych rozmów o kosztach ponoszonych przez partnerów kooperujących w ramach łańcucha dostaw. Dynamiczne zmiany zachodzące w ostatnich latach w otoczeniu przedsiębiorstw związane z globalizacją, rosnącymi oczekiwaniami klientów, coraz bardziej szczegółowymi wymogami sprawozdawczymi, zmianami technologicznymi oraz informatyzacją przedsiębiorstw stawiają ogromne wyzwania przed współczesnymi rachunkami kosztów, zwłaszcza w zakresie zaspokojenia potrzeb informacyjnych zarządzających przedsiębiorstwami. Dzisiejsze potrzeby informacyjne zarządzających, które często są ostatecznymi przesłankami do wdrażania ZPRK, mają charakter wielowymiarowy i związane są najczęściej z:
- prawidłową kalkulacją kosztów wytworzenia produktów oraz świadczenia usług;
- poznaniem kosztów obsługi i rentowności klientów oraz segmentów klientów;
- odnoszą się do dostępności informacji wspierającej doskonalenie procesów zarówno podstawowych, jak i wspierających;
- związane są z zapewnieniem rzetelnej informacji o pełnych kosztach i elastyczności kosztów zasobów oraz wyodrębnianiem kosztów niewykorzystanych zasobów.
Podsumowując wykonane badania oraz doświadczenia wdrożeniowe, stwierdzić można, że najważniejszymi przesłankami wdrażania ZPRK w przedsiębiorstwach z różnych branż są [por.: Zieliński 2014, s. 78]:
- wiarygodna wycena kosztów produktów oraz świadczenia usług;
- potrzeba poznania kosztów marketingowej, logistycznej, sprzedażowej oraz posprzedażowej obsługi klientów;
- chęć uwzględniania wszystkich (pełnych) kosztów w kalkulacji kosztów produktów, usług oraz klientów;
- potrzeba korzystania z systematycznego[1] zarządczego rachunku kosztów niwelującego mankamenty sprawozdawczego rachunku kosztów, który kompleksowo[2] (całościowo) będzie obejmował pełen zakres działalności przedsiębiorstwa;
- możliwość wyodrębniania kosztów niewykorzystanych zasobów celem uniknięcia zjawiska spirali śmierci kosztów stałych;
- potrzeba dostępu do wiarygodnych danych o kosztach jednostkowych zasobów oraz działań, by prowadzić efektywne procesy ofertowe;
- konieczność rozdziału kosztów na stałe i zmienne celem wsparcia podejmowania decyzji krótkoterminowych oraz lepszego odzwierciedlenia elastyczności kosztowej przedsiębiorstwa;
- rzetelne rozliczanie kosztów działalności pomocniczej oraz kosztów ogólnych przedsiębiorstwa;
- dostęp do informacji wspierającej poprawę efektywności przedsiębiorstwa;
- dostęp do informacji wspierających strategie outsourcingu;
- oparcie rachunku kosztów na wiarygodnych danych operacyjnych zamiast stosowania uśrednień i arbitralnego alokowania kosztów;
- zapotrzebowanie na prezentowanie wyników w ujęciu wielopoziomowych marż pokrycia kosztów;
- uzyskanie większej szczegółowości rachunku kosztów z możliwością wykonywania drążenia danych od ogółu do szczegółu;
- chęć przyczynowo-skutkowego budżetowania kosztów zamiast sztywnych rocznych budżetów kosztów;
- prowadzenie analizy wynikowej (rentowności) na zasadach od ogółu do szczegółu;
- uzyskanie wysokich walorów interpretacyjnych rachunku kosztów oraz dostarczenie rozdzielczości informacji kosztowej;
- spełnienie coraz większych wymagań stawianych przez ustawę o rachunkowości oraz Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR) i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR).
[1] Systematyczność rachunku kosztów przyjęta została za Świderską [2010, s. 26], która podkreśla, że w systematycznym rachunku kosztów informacje o kosztach dostarczane są regularnie, a proces identyfikowania, zbierania, przetwarzania, prezentowania i interpretowania informacji się powtarza.
[2] Kompleksowość rachunku kosztów rozumiana jest jako zapewnienie finansowego odzwierciedlenia działalności całego przedsiębiorstwa [Clinton i van der Merwe 2006, s. 15].