Tabela 24 prezentuje przykładowe zestawienie finalnych oraz pośrednich obiektów kosztowych wyodrębnionych w przedsiębiorstwie produkcyjnym GUTTERPIPE POLSKA S.A. zajmującym się wytwarzaniem systemów rynnowych produkowanych z tworzyw sztucznych. W działalności produkcyjnej finalnymi obiektami kosztowymi typu: produkt/usługa będą poszczególne indeksy produktowe m in.: Rynna czerwona 75 mm/3m czy Lej spustowy czerwony 150 mm. Oznacza to, że w przedsiębiorstwach produkcyjnych kalkulacja kosztów i rentowności prowadzona jest ze szczegółowością do poszczególnych produktów[1]. W rezultacie finalnych obiektów kosztowych typu: produkt/usługa może być kilkaset, a nawet kilka tysięcy.
Finalne obiekty kosztowe typu: klient w przedsiębiorstwach produkcyjnych to poszczególni klienci, a nawet oddziały tych klientów. W przykładzie pokazano, że wyodrębniono 4 finalne obiekty kosztowe typu: klient m.in.: Hurtownia Budowlana BUDWAR Sp. z o.o. czy ATRO S.A. (sieć DIY). W przedsiębiorstwach produkcyjnych, które dostarczają swoje wyroby do wielu klientów, liczba wyodrębnianych obiektów kosztowych typu: klient może również przekraczać kilkaset.
Takie podejście do wyodrębniania finalnych obiektów kosztowych typu: produkt/usługa oraz typu: klient zapewnia dostęp do informacji o kosztach i rentowności ze szczegółowością do kombinacji produkt – klient, których w rozbudowanych rachunkach kosztów może być nawet kilkaset tysięcy i więcej. Liczba tych relacji wynika chociażby z faktu, że ten sam produkt może być sprzedawany do wielu klientów.
Tabela 24. Finalne i pośrednie obiekty kosztowe w przedsiębiorstwie produkcyjnym GUTTERPIPE POLSKA S.A.
Podczas wyodrębniania pośrednich obiektów kosztowych typu: grupa produktowa w przedsiębiorstwach produkcyjnych najczęściej stosowane są dwa podejścia. Pierwsze z nich to wyodrębnianie pośrednich obiektów kosztowych dla technologicznego ujęcia grup produktowych. W przykładzie zostały wyodrębnione pośrednie obiekty kosztowe dla grupy „POK Rynny i rury” (produkowane technologią wytłaczania) oraz dla grupy „POK Kształtki” (produkowane technologią wtrysku). Takie podejście do wyodrębniania pośrednich obiektów kosztowych pozwala na uchwycenie zróżnicowanych kosztów związanych z rozwojem technologii produkcji dedykowanych grupom produktowym, a w rezultacie odzwierciedlenia zróżnicowanej kosztochłonności produktów z tych grup. Drugie podejście to wyodrębnianie pośrednich obiektów kosztowych dla marek produktowych (ujęcie marketingowe, sprzedażowe grup produktowych). W przykładzie wyodrębniono pośrednie obiekty kosztowe dla systemów rynnowych w ujęciu kolorystycznym „POK System brązowy” i „POK System czerwony”. Podejście to pozwala na uchwycenie zróżnicowanych kosztów marketingu marek produktowych, a w rezultacie odzwierciedlenie zróżnicowanej kosztochłonności produktów z tych marek (kolekcji lub systemów itp.). Oznacza to, że zgodnie z założeniami ZPRK, podczas rozliczania pośrednich na finalne obiekty kosztowe, poszczególne produkty obciążone będą kosztami pochodzącymi z dwóch źródeł. Pierwsze z nich wynikać będzie z rozliczenia pośrednich obiektów kosztowych wyodrębnionych dla grup technologicznych, a drugie z rozliczenia pośrednich obiektów kosztowych wyodrębnionych dla marek produktowych. Wynikowo narzuty kosztów pośrednich obiektów kosztowych typu: grupa produktowa na finalne obiekty kosztowe prezentowane będą jako koszty poziomu grupy produktowej na osobnym poziomie marży pokrycia kosztów.
Celem wyodrębniania pośrednich obiektów kosztowych typu: segment klienta jest odzwierciedlenie zróżnicowanych wysiłków i kosztów związanych z utrzymaniem, rozwojem i marketingiem adresowanym do segmentów klientów. Przedsiębiorstwa produkcyjne również w przypadku pośrednich obiektów kosztowych dla segmentów klientów stosują dwa podejścia. Pierwsze z nich zakłada wyodrębnianie pośrednich obiektów kosztowych dla rodzajów prowadzonej działalności przez ich klientów. W przykładzie wyodrębnione zostały pośrednie obiekty kosztowe dla segmentu hurtowego (POK Hurtownie budowlane) oraz sieciowego (POK Sieci Do It Yourself). Podejście to pozwala na uchwycenie kosztów ogólnych związanych z zarządzaniem i marketingiem adresowanym do tak zdefiniowanych segmentów. Drugie podejście to wyodrębnianie pośrednich obiektów kosztowych dla regionów sprzedażowych. W przykładzie wyodrębniono dwa pośrednie obiekty kosztowe dla dwóch regionów sprzedażowych („POK Region wschód” oraz „POK Region zachód”). Podejście to pozwala na odzwierciedlenie zróżnicowanych kosztów marketingu regionalnego lub zróżnicowanych kosztów wynikających ze struktury organizacyjnej zarządzania sprzedażą, np. kierownicy regionalni, oddziały regionalne itp. Zgodnie z założeniami ZPRK podczas rozliczania pośrednich obiektów na finalne obiekty kosztowe poszczególne finalne obiekty kosztowe klientów obciążone będą kosztami pochodzącymi z dwóch źródeł. Pierwsze z nich wynikać będzie z rozliczenia pośrednich obiektów kosztowych wyodrębnionych dla segmentów (Hurtownie i Sieci), a drugie z rozliczenia pośrednich obiektów kosztowych wyodrębnionych dla regionów sprzedażowych (Wschód i Zachód). Wynikowo narzuty kosztów pośrednich obiektów kosztowych typu: segment klienta na finalne obiekty kosztowe prezentowane będą jako koszty poziomu segmentu klienta na osobnym poziomie marży pokrycia kosztów.
Wyodrębnianie pośrednich obiektów kosztowych typu: firma ma pokazać te koszty, które dotyczą przedsiębiorstwa jako całości. Podejście do definiowania pośrednich obiektów kosztowych typu: firma zakłada, że są one wyodrębniane do uchwycenia kosztów ogólnych zarządzania przedsiębiorstwem. W przykładzie zdefiniowane w tym celu zostały dwa pośrednie obiekty kosztowe. Pierwszy z nich (POK GUTTERPIPE POLSKA) wyodrębniony został celem uchwycenia kosztów związanych z zarządzaniem własnym przedsiębiorstwem, a drugi (POK GUTTERPIPE CORPORATION) wyodrębniony został do uchwycenia tych kosztów, które związane są z uczestnictwem przedsiębiorstwa w korporacji (np. koszty znaków towarowych, opłat za używanie logo oraz procesów zarządczych, np. sprawozdawczych do korporacji). Zaprezentowany przykład pokazuje, że podczas rozliczania pośrednich obiektów na finalne obiekty kosztowe, poszczególne finalne obiekty kosztowe klientów obciążone będą kosztami pochodzącymi z dwóch źródeł. Pierwsze z nich wynikać będzie z rozliczenia pośredniego obiektu kosztowego wyodrębnionego dla własnego przedsiębiorstwa, a drugie z rozliczenia pośredniego obiektu kosztowego wyodrębnionego dla korporacji. Wynikowo narzuty kosztów pośrednich obiektów kosztowych typu: firma na finalne obiekty kosztowe prezentowane będą jako koszty poziomu przedsiębiorstwa na osobnym poziomie marży pokrycia kosztów.
[1] Podkreślić należy, że kalkulacja kosztów wytworzenia może również być realizowana ze szczegółowością do poszczególnych zleceń produkcyjnych.